گزارش اخیر مرکز تحقیقاتی معتبر پیو (Pew) تحت عنوان “دین در هند: رواداری و جدایی گزینی”، هرچند در ظاهر تلاش دارد تصویری از همزیستی ادیان در هند ارائه دهد، اما با نگاهی عمیق‌تر و از منظر مبانی اسلامی و حقوق اقلیت‌ها، به ویژه مسلمانان، واقعیت‌های تلخ و نگران‌کننده‌ای را در خصوص ساختار اجتماعی و مذهبی این کشور آشکار می‌سازد.
این گزارش، ناخواسته، بر چالش‌های بنیادینی که مسلمانان و سایر اقلیت‌ها با آن روبرو هستند و همچنین بر ماهیت شرک‌آلود و تبعیض‌آمیز برخی جنبه‌های غالب در آیین هندو صحه می‌گذارد.
نکات قابل تأمل و انتقادی از گزارش پیو:
شرک و بت‌پرستی، بنیان هویت دینی اکثریت:
گزارش پیو تأیید می‌کند که اکثریت قاطع جمعیت هند (عمدتاً هندوها) به شدت به باورها و مناسک دینی خود پایبندند.
از منظر اسلامی، بسیاری از این مناسک، به ویژه پرستش خدایان متعدد و استفاده گسترده از مجسمه‌ها و بت‌ها، مصداق بارز شرک و انحراف از اصل توحید است.
این باورهای شرک‌آلود نه تنها رایج، بلکه برای بخش بزرگی از هندوها تعریف‌کننده هویت دینی آنهاست (مثلاً اعتقاد به اینکه کسی که گوشت گاو می‌خورد نمی‌تواند هندو باشد، که نشان از تقدس‌بخشی به مخلوقات به جای خالق دارد).
نظام کاستی؛ تبعیض نهادینه شده در بطن آیین هندو:
هرچند گزارش ادعا می‌کند اکثر هندی‌ها می‌گویند به کاست اعتقاد ندارند، اما همزمان نشان می‌دهد که تبعیض بر اساس کاست همچنان یک واقعیت تلخ است.
بسیاری از هندی‌ها، به ویژه هندوها، دوستان نزدیک خود را از کاست خود انتخاب کرده و ازدواج درون‌کاستی را ترجیح می‌دهند.
این نظام طبقاتی ظالمانه که ریشه در متون و سنت‌های هندو دارد، با کرامت انسانی و اصل برابری انسان‌ها که در اسلام مورد تأکید است، در تضاد کامل قرار دارد. این “جدایی گزینی” در واقع پوششی برای ادامه حیات این نظام تبعیض‌آمیز است.
“رواداری” گزینشی و تلاش برای تحمیل هژمونی هندو:
گزارش پیو مدعی است که هندی‌ها برای ادیان دیگر احترام قائلند، اما همزمان نشان می‌دهد که اکثریت هندوها (حدود ۶۴٪) معتقدند که برای “هندی واقعی” بودن، فرد “باید هندو باشد”.
این دیدگاه، زنگ خطری جدی برای مسلمانان و سایر اقلیت‌های دینی است و نشان‌دهنده تلاش جریان‌های افراطی هندو برای تعریف هویت ملی هند بر اساس مذهب هندو و به حاشیه راندن دیگران است.
این نوع “رواداری” در واقع به معنای تحمل اقلیت‌ها تا زمانی است که سلطه اکثریت هندو را بپذیرند.
جدایی‌گزینی اجتماعی؛ دیواری بین مسلمانان و هندوها:
تمایل شدید اکثر هندی‌ها، به ویژه هندوها و مسلمانان، به حفظ مرزهای اجتماعی و مخالفت با ازدواج بین ادیان، هرچند از سوی برخی می‌تواند به عنوان حفظ هویت دینی تفسیر شود، اما در بستر جامعه هند و با توجه به قدرت اکثریت هندو، بیشتر به معنای انزوای تحمیلی و عدم پذیرش واقعی مسلمانان در بافت اجتماعی است.
این جدایی، زمینه را برای سوءظن، تبلیغات منفی علیه مسلمانان و تبعیض‌های بیشتر فراهم می‌کند.
نگرانی از وضعیت مسلمانان و نقض حقوق آنان:
اگرچه گزارش پیو مستقیماً به آزار و اذیت مسلمانان توسط گروه‌های افراطی هندو نمی‌پردازد، اما یافته‌های آن در مورد غلبه هویت هندو بر هویت ملی و تمایل به جداسازی اجتماعی، بستری را نشان می‌دهد که در آن حقوق مسلمانان به راحتی می‌تواند نادیده گرفته شود.
فشار برای پذیرش فرهنگ هندو (مانند زبان هندی به عنوان شرط “هندی واقعی” بودن برای برخی) و محدودیت‌های اعمال شده بر مناسک دینی مسلمانان (مانند قربانی یا حجاب) که در گزارش‌های دیگر به تفصیل آمده، در این چارچوب قابل فهم‌تر می‌شود.
نتیجه‌گیری:
یافته‌های گزارش پیو نشان می‌دهد که علی‌رغم ادعای دموکراسی و سکولاریسم، جامعه هند با چالش‌های عمیقی در زمینه عدالت اجتماعی، برابری دینی و احترام واقعی به اقلیت‌ها، به ویژه مسلمانان، مواجه است.
ضروری است که مجامع اسلامی و حقوق بشری جهانی نسبت به رشد اندیشه‌های افراطی هندو و تلاش برای به حاشیه راندن مسلمانان در هند حساس باشند و از حقوق مشروع آنان دفاع کنند.
