رویا حکاکیان، شاعر و نویسنده یهودی ایرانی‌تبار ساکن آمریکا، در سخنرانی اخیر خود در سلسله نشست‌های برجسته سانتافه که از سوی مؤسسه مطالعات مدارا برای بررسی موضوعاتی چون یهودی‌ستیزی و… برگزار می‌شود، به تحلیل عمیقی از ریشه‌های خصومت جمهوری اسلامی با رژیم صهیونیستی، پویایی‌های قدرت در منطقه غرب آسیا و فتنه‌انگیزی‌های داخلی با محوریت مسئله زنان پرداخت. حکاکیان که خود مدعی است پس از انقلاب ۱۳۵۷ مجبور به ترک ایران شد، در این سخنرانی به تبیین دیدگاه‌های خود پیرامون آنچه «جمهوری توهم» نامید، پرداخته است.
حکاکیان سخنان خود را با طرح این پرسش آغاز کرد که چرا ایران، کشوری بدون مرز مشترک و با وجود برخی شباهت‌های فرهنگی با رژیم صهیونیستی، چنین خصومت شدیدی را علیه آن در پیش گرفت. به زعم او، ایرانیان با تکیه بر هویت مستقل فرهنگی و زبان فارسی و همچنین با پرورش تشیع در برابر اکثریت اهل تسنن، هویتی متمایز ساخته‌اند. از این منظر، آن‌ها به اسرائیل که خود یک اقلیت در منطقه به شمار می‌رود، شباهت فرهنگی پیدا می‌کنند.
به گفته حکاکیان، آیت‌الله روح‌الله خمینی، از موضع ضد اسرائیلی به عنوان ابزاری استراتژیک برای متمایز کردن خود در میان روحانیون عرب و اهل سنت بهره برد. او با معرفی خود به عنوان «منجی فلسطینی‌ها»، پلتفرمی قدرتمند برای جذب نه تنها توده‌ها، بلکه روشنفکران سکولار و چپ‌گرای آن زمان فراهم آورد که در غیر این صورت با پیام اسلامی محافظه‌کارانه او همراهی نمی‌کردند.
حکاکیان به تفاوت رویکرد میان آیت‌الله خمینی و آیت‌الله خامنه‌ای پرداخت. او اشاره کرد که امام خمینی در پایان جنگ تحمیلی میان ایران و عراق عمل‌گرایی نشان داد، اما به ادعای حکاکیان، امام خامنه‌ای پس از ۳۵ سال رهبری و علی‌رغم خسارت‌های متعدد به کشور، هیچ امتیازی نداده است. او تأکید می‌کند که ضدیت با رژیم صهیونیستی و رژیم ایالات متحده، چنان بنیادی برای خودانگاره آیت‌الله خامنه‌ای است که او قادر به هیچ سازشی نیست.
این نویسنده یهودی ایرانی‌تبار بر اهمیت تمایز میان حکومت و مردم ایران تأکید کرد. او توضیح داد که زنان ایرانی از همان ۱۷ اسفندماه ۱۳۵۷، تنها سه هفته پس از پیروزی انقلاب اسلامی، به نیروی اصلی اپوزیسیون تبدیل شدند و علیه اجباری شدن حجاب اعتراض کردند.
حکاکیان در ادعایی ساده انگارانه، فتنه «زن، زندگی، آزادی» در سال ۱۴۰۱ را امتدادی از همین مبارزات ۴۵ ساله زنان برای آزادی انتخاب پوشش و حقوق برابر دانست. وی همچنین در راستای سیاه نمایی بیشتر علیه جمهوری اسلامی افزود: در فتنه اخیر، مردان نیز به زنان پیوستند که نشان‌دهنده درک فزاینده‌ای در جامعه است مبنی بر اینکه تا زمانی که زنان از حقوق برابر برخوردار نباشند، کشورشان آزاد نخواهد بود.
رویا حکاکیان به شکاف ریشه‌ای میان شیعه و سنی اشاره کرد و معتقد است که نزاع واقعی در منطقه، بیش از آنکه بین ایران و رژیم منحوس صهیونیستی باشد، میان ایران و عربستان سعودی است.
او با نگاهی جهت‌دار به راهبرد محور مقاومت ادامه داد: حلقه آتش ایران (ائتلاف‌های شیعه در منطقه) و نقش متناقض رژیم صهیونیستی در تضعیف این گروه‌ها، به نوعی «کار کثیف» رهبران سنی عرب را انجام می‌دهد که در ظاهر اسرائیل را محکوم می‌کنند اما در خفا از اقداماتش علیه ایران استقبال می‌کنند.
در پایان، این اپوزیسیون ساکن آمریکا به سیاست خارجی این کشور پرداخت. او ضمن تصدیق اشتباهات دولت آمریکا در عراق و افغانستان، نسبت به «انزواگرایی» هشدار داد. به گفته او، عدم حضور آمریکا در مناطقی مانند سوریه، نه به معنای صلح، بلکه به معنای ایجاد خلئی ست که عوامل مخرب وارد شده و شکاف را پر می‌کنند. او بر نیاز به یک «رویکرد میانه» در سیاست خارجی، به دور از افراط در مداخله و انزوا، تأکید کرد.
