در هفتههای اخیر، شبکهای از صفحات مرتبط با پیروان آیین یارسانی در فضای مجازی، بهویژه در اینستاگرام و شبکه X ، فعالیتی هماهنگ را آغاز کردهاند که بر برجستهسازی هویت قومی کردی و ترویج ایده موسوم به «کردستان بزرگ» متمرکز است؛ موضوعی که از دید ناظران میتواند ابعادی فراتر از ابراز هویت مذهبی و فرهنگی داشته باشد.
این موج رسانهای از اوایل مهرماه سال جاری (اکتبر ۲۰۲۵) آغاز شده و به شکل منسجم در چند محور دنبال میشود: نخست، تأکید بر پیوند آیین یارسانی با فرهنگ و قومیت کردی، و دوم، طرح ایده «کردستان یکپارچه» به عنوان منطقهای فراتر از مرزهای رسمی کشورهای منطقه.
یارسانیان که عمدتاً در استانهای کرمانشاه، ایلام و کردستان زندگی میکنند و در عراق نیز جمعیتی قابل توجه دارند، از فرقههای کردی شناختهشده به شمار میروند. این گروه، با بهرهگیری از شبکههای اجتماعی و تولید محتوای تصویری و گرافیکی، میکوشند تصویری از یارسانیان به عنوان «بخشی جداییناپذیر از ملت کرد» ارائه دهند.
در این میان، برخی صفحات با دنبالکنندگان قابل توجه – مانند @yarikurd و @yarsan43 – با انتشار محتوایی در خصوص آیینها و نمادهای سنتی یارسانی و استفاده از هشتگهایی چون #YarsanKurd و #KurdishIdentity، به نوعی بر همگرایی فرهنگی و قومی با جریانهای کردی تأکید میکنند.
یکی از محورهای پررنگ این فعالیتها، انتشار نقشهها و دادههایی از «کردستان بزرگ» است که مناطق کردنشین ایران، عراق، ترکیه و سوریه را در قالب یک واحد فرهنگی مشترک نشان میدهد. برخی پستها این اقدام را «بازتعریف مرزهای استعماری» توصیف کردهاند؛ موضوعی که در فضای مجازی دیاسپورای کرد نیز بازتاب پیدا کرده است.
برخی تحلیلگران، این جریان را نوعی تلاش برای بازسازی هویت قومی در بستر دیجیتال و پاسخی به احساس تبعیض در جوامع کردی و یارسانی میدانند. در مقابل، ناظران امنیتی و فرهنگی هشدار میدهند که استمرار چنین روندهایی، در صورت نبود شفافسازی و گفتوگوی درونفرهنگی، میتواند به بازتولید گفتمانهای قومگرایانه و واگرایانه منجر شود.
در همین زمینه، گزارش شبکه حقوق بشر کردستان (KHRN) نیز به بازداشت چند فعال یارسانی در سال گذشته اشاره کرده و این روند را در واکنش به فضای تبعیض و محدودیتهای مذهبی و فرهنگی ارزیابی کرده است.
بر اساس گزارشها، شماری از فعالان رسانهای در اقلیم کردستان نیز از این جریان حمایت ضمنی کرده و بر ضرورت «حفظ هویت ملی کردی در دیاسپورا» تأکید کردهاند.
کارشناسان رسانه و امنیت فرهنگی، این تحولات را در چارچوب «جنبشهای هویتی دیجیتال» ارزیابی کرده و معتقدند که ترکیب مؤلفههای دینی، قومی و فضای مجازی میتواند به تقویت یا در مواردی به تحریف هویتهای بومی در منطقه منجر شود.
به نظر میرسد فعالیتهای اخیر پیروان آیین یارسانی در فضای مجازی، از سطح ابراز هویت مذهبی فراتر رفته و به بستری برای تقویت روایتهای قومی در چارچوب پروژههای فراملی بدل شده است؛ روندی که نیازمند توجه دقیق فرهنگی و اجتماعی برای جلوگیری از بهرهبرداری جریانهای سیاسی و قومگرایانه از آن است.

