گروهی با عنوان «جنبش یارسان کومینال» در ۸ مرداد ۱۴۰۴ با انتشار اساس‌نامه‌ای اعلام موجودیت کرد؛ حرکتی که با تکیه بر مفاهیمی چون «کنفدرالیسم مردم‌سالار»، «مبارزه با مرکزگرایی» و «حق دفاع مشروع»، نگرانی‌ها درباره سیاسی‌سازی هویت اهل‌حق و تأثیر جریان‌های نزدیک به گروه‌های مسلح کُرد را تشدید کرده است.
گروه تازه‌تأسیس «جنبش یارسان کومینال (JYK)» در سند منتشرشده خود، جامعه اهل‌حق را «بخشی از ملت کُرد» معرفی کرده و چارچوبی از مفاهیم قوم‌محور و ساختارهای شبه‌سیاسی ارائه داده است. این واژگان هم‌راستا با ادبیات جریان‌های کُردی نزدیک به پ.ک.ک و پژاک بوده و از جمله محورهای آن می‌توان به «کنفدرالیسم مردم‌سالار»، «حق دفاع مشروع» و «مقابله با مرکزگرایی» اشاره کرد.
تحلیلگران معتقدند این نوع گفتمان با سنت تاریخی یارسان که ماهیتی آیینی و غیرسیاسی دارد، ناسازگار است و می‌تواند به بازتعریف هویت اهل‌حق در قالب یک جریان سیاسی قوم‌محور منجر شود. طرح «حق دفاع مشروع» نیز به گفته برخی ناظران، این نگرانی را ایجاد کرده که زمینه برای فعالیت‌هایی خارج از چارچوب‌های قانونی باز شود.
واکنش‌های داخلی جامعه یارسان
شماری از بزرگان خاندان‌های سنتی اهل‌حق اعلام کرده‌اند که جریان‌های نوظهور با حمایت چهره‌ها و تشکل‌های برون‌مرزی، نمایندگی جامعه یارسان را برعهده ندارند و دیدگاه آنان لزوماً بیانگر خواست عمومی این جامعه نیست. با این حال، برخی کارشناسان هشدار می‌دهند که نباید تأثیرگذاری چنین گروه‌هایی بر نسل جوان اهل‌حق را نادیده گرفت.
افزایش گروه‌های مشابه
طی ماه‌های اخیر گروه‌هایی با عناوینی چون «جمینا» و «همیاری یارسان» نیز اعلام موجودیت کرده‌اند؛ روندی که از نگاه تحلیلگران می‌تواند نشان‌دهنده فعال‌شدن یک الگوی شبکه‌ای برای جهت‌دهی هویتی به اقلیت‌های دینی در ایران باشد. به اعتقاد این ناظران، افزایش «قارچ‌گونه» این تشکل‌ها ممکن است بخشی از تلاش بازیگران خارج‌نشین برای تأثیرگذاری بر فضای داخلی جامعه یارسان و ایجاد شکاف‌های فرهنگی و اجتماعی باشد.
این تحول در حالی رخ می‌دهد که جریان‌های اصلی و سنتی اهل‌حق بر حفظ ماهیت آیینی و غیرفرقه‌ای این جامعه تأکید دارند.
