آیا زمان گفت‌وگویی رو‌در‌رو میان دین‌پژوهان مسلمان و زرتشتی فرا رسیده است؟ انتشار نقد تند داریوش مهرشاهی بر کتاب «قربانی در آیین زرتشتی» نوشته‌ی حجت‌الاسلام غلامرضا نوادری، موجی از واکنش‌ها و مباحثات دامنه‌دار در میان پژوهشگران و پیروان دو آیین برانگیخته است؛ جدالی که از صفحات خبرگزاری امرداد آغاز شد و اکنون به نقطه‌ای رسیده که تنها یک مناظره‌ی علمی می‌تواند به آن پایان دهد.
پس از انتشار نقدی تند و تیز از سوی داریوش مهرشاهی در خبرگزاری امرداد بر کتاب “قربانی در آیین زرتشتی” نوشته حجت‌الاسلام غلامرضا نوادری، دبیر علمی گروه زرتشت و باستان‌گرایی حوزه علمیه قم، موجی از واکنش‌ها و مباحثات دامنه دار در جامعه فکری و دینی ایران به راه افتاده است. این جدال فکری که ابتدا در قالب مقالات و سپس در بخش نظرات تارنمای امرداد شدت گرفت، اکنون به مرحله‌ای رسیده که نیاز به یک گفتگوی علمی و رو در رو را بیش از پیش نمایان می‌سازد.
آغاز جدال از “هجوم به دین زرتشتی”:
جرقه این بحث‌ها با گزارشی از فرهاد رویین‌تن در خردادماه سال جاری با عنوان “هجوم به دین زرتشتی” زده شد که از انتشار کتبی با محتوای توهین‌آمیز نسبت به آیین زرتشت خبر می‌داد. در پی آن، کتاب “قربانی در آیین زرتشتی” اثر غلامرضا نوادری که به بررسی این آیین و موضوع قربانی می‌پردازد، توسط داریوش مهرشاهی مورد نقد قرار گرفت. مهرشاهی در نقد خود، به استدلال‌های نوادری در خصوص “ناآشکار بودن انتساب گاتها به اشوزرتشت” و “قطعی نبودن پیامبری” ایشان، به دیده تردید نگریست و این پرسش کلیدی را مطرح کرد که اگر اساس پیامبری و کتاب مقدس زرتشتیان زیر سوال باشد، تمرکز بر موضوع قربانی در این آیین چه ضرورتی دارد؟
جدال لفظی در بخش نظرات و ضرورت یک مناظره:
انتشار این نقد، بلافاصله با واکنش تند غلامرضا نوادری در بخش نظرات مواجه شد. نوادری، نقد مهرشاهی را “غیرعلمی” خواند و او را به “فرار از پاسخگویی” متهم کرد. وی تاکید کرد که مطالب کتابش مستند و بر اساس تحقیقات ۲۰ اوستاپژوه است و جامعه زرتشتیان باید به جای “تهمت و نادرستی‌خوانی”، پاسخگوی علمی باشند. نوادری همچنین به عدم واکنش موبدان زرتشتی در قالب مقالات انتقادی اشاره کرد و نقد مهرشاهی را “تبلیغ رایگان” برای کتاب خود دانست.
در مقابل، سایر کاربران و فعالان زرتشتی نیز به این مباحثه پیوستند. برخی نوادری را “خودباخته تازیان” خواندند و برخی دیگر خواستار دسترسی به متن کامل کتاب برای پاسخگویی علمی شدند. فضای این گفتگو به سرعت به سمت اتهامات متقابل و سوءتفاهمات پیش رفت و مشخص شد که تبادل نظر در قالب کامنت‌ها نمی‌تواند به حل این چالش فکری عمیق کمک کند.
پیشنهاد راه‌گشا: مناظره‌ای با حضور موبدان زرتشتی:
با توجه به عمق و حساسیت موضوعات مطرح شده پیرامون آیین زرتشتی، تاریخ ایران باستان، و همچنین استدلال‌های مختلف از سوی پژوهشگران و منتقدان، خبرگزاری امرداد و جامعه فکری، پیشنهاد برگزاری یک مناظره علمی و تخصصی را مطرح می‌سازند. این مناظره می‌تواند بین حجت‌الاسلام غلامرضا نوادری، نویسنده کتاب “قربانی در آیین زرتشتی” و موبدان و پژوهشگران آگاه آیین زرتشت برگزار شود.
هدف از این مناظره، نه جدال صرف، بلکه ایجاد فضایی برای:
ارائه مستندات و استدلال‌های کامل: هر دو طرف فرصت یابند تا بر اساس منابع و شواهد تاریخی، دینی و اوستایی، دیدگاه‌های خود را به تفصیل بیان کنند.
پاسخگویی به ابهامات و پرسش‌ها: سوالات و ابهامات مطرح شده از سوی منتقدان و افکار عمومی، به صورت مستقیم و مستدل پاسخ داده شوند.
تقویت گفتگوی علمی و احترام متقابل: به جای اتهام‌زنی، فرهنگ بحث و تبادل نظر علمی در فضایی توام با احترام تقویت گردد.
این مناظره می‌تواند گامی مهم در جهت روشن‌سازی حقایق تاریخی و دینی، رفع سوءتفاهمات و ترویج همزیستی فکری و فرهنگی در جامعه ایرانی باشد. امید است که این دعوت با استقبال طرفین مواجه شود و شاهد یک گفتگوی پربار و روشنگر باشیم.
