در برنامه «ایران ما»، که در تاریخ شنبه یکم شهریورماه از شبکه یک صدا و سیما پخش شد؛ شخصی به نام خانم هاشمی با عنوان کارشناس تغذیه و رژیم‌درمانی، پیشنهاد دادند که بیماران مبتلا به پوکی استخوان روزانه ۱۰ دقیقه یوگا انجام دهند. بررسی علمی، فرهنگی و رسانه‌ای این پیشنهاد ضروری است تا از سطحی‌نگری در حوزه سلامت عمومی جلوگیری شود.
ایشان مدعی شدند : « کسانی که ۲ سال به مدت ۱۰ دقیقه یوگا کار کرده اند تراکم استخوانی شان در مهره ها و لگن افزایش پیدا کرده است.»
این ادعا دچار اشکالاتی است از جمله:
1.فقدان مبنای علمی و پژوهشی:
1.فقدان مبنای علمی و پژوهشی:
– در برنامه هیچ‌گونه ارجاع به مطالعات بالینی، مقالات علمی معتبر یا داده‌های آماری ارائه نشد. توصیه‌های درمانی بدون پشتوانه علمی، مخاطب را در معرض برداشت‌های نادرست قرار می‌دهد.
– ادعای افزایش تراکم استخوان پس از دو سال یوگا، بدون ذکر نوع مطالعه، تعداد نمونه، روش اندازه‌گیری و کنترل متغیرها، فاقد اعتبار علمی است.
۲. یوگا به‌عنوان ورزش:
– یوگا در بسیاری از فرم‌های خود فاقد شاخص‌های ورزشی چون افزایش ضربان قلب، تعریق، تحریک متابولیسم و مصرف انرژی بالا است.
_یوگا خود آسیب های جسمی فراوانی رابرای یوگاکاران بدنبال داشته است.
یوگا ورزش نیست بلکه عرفانی هندویی است.
– در علوم ورزشی، فعالیت‌هایی مانند شطرنج نیز گاه به‌عنوان ورزش مطرح شده‌اند، اما این تعریف‌ها محل مناقشه‌اند و نیازمند معیارهای دقیق‌اند. یوگا نیز از این قاعده مستثنی نیست.
۳. خطر ورود به عرفان‌های نوظهور:
– یوگای سکولار (ورزشی) در ظاهر فاقد جنبه‌های معنوی است، اما در عمل می‌تواند دروازه‌ای برای ورود به آموزه‌های شبه‌عرفانی و معنویت‌گرایی غیرمبتنی بر عقلانیت باشد.
– بسیاری از مربیان و مخاطبان، مرز میان یوگای حرکتی و یوگای طریقتی را نمی‌شناسند. این ناآگاهی می‌تواند زمینه‌ساز نفوذ تدریجی مفاهیم شبه‌دینی، آرامش‌های کاذب و ادعاهای غیرعلمی شود.
۴. رسانه ملی در جایگاه مرجع عمومی، موظف است توصیه‌های سلامت را با دقت، مسئولیت‌پذیری و پشتوانه علمی ارائه دهد.
– استفاده از عنوان «کارشناس» بدون معرفی تخصص، مدرک و سابقه علمی فرد، باعث ابهام در اعتبار توصیه‌ها می‌شود.
– نبود نگاه انتقادی در برنامه و عدم حضور مخالفان علمی، نشان‌دهنده یک‌سویه‌گرایی رسانه‌ای است که با اصول گفت‌وگوی علمی در تضاد است.
نویسنده: خانم زینب کریمی
پژوهشگر نقد معنویت‌های نوظهور
