یوگا در طول تاریخ دستخوش تغییرات زیادی شده و در برخی موارد، استعمار و جریان‌های قدرت آن را به ابزاری برای کنترل اجتماعی تبدیل کرده‌اند. در جوامعی که تحت فشار سیاسی و اجتماعی قرار دارند، یوگا به عنوان یک روش برای ترویج پذیرش شرایط ناعادلانه معرفی شده است.
نمونه‌هایی از استفاده ابزاری از یوگا:
1. ترویج آهیمسا به عنوان پذیرش ظلم – مفهوم آهیمسا (پرهیز از خشونت) در یوگا به گونه‌ای تغییر داده شده که برخی آن را به عدم مقاومت در برابر ظلم تعبیر می‌کنند. این تفسیر باعث شده که در برخی جوامع، افراد به جای مبارزه با بی‌عدالتی، آن را بپذیرند و خود را مقصر بدانند.
2. استفاده از یوگا در فلسطین – گزارش‌هایی وجود دارد که نشان می‌دهد رژیم صهیونیستی یوگا را در میان جوانان فلسطینی ترویج می‌دهد تا آن‌ها را به پذیرش شرایط سخت و عدم اعتراض سوق دهد. گروه‌هایی مانند فرقه هنر زندگی در اسرائیل این کار را انجام داده‌اند تا نوعی تسلیم‌پذیری اجتماعی را القا کنند.
3. نفوذ استعمار از طریق یوگا – در برخی کشورها، یوگا به عنوان یک ابزار فرهنگی برای نفوذ استعمار مورد استفاده قرار گرفته است. در قرن بیستم، برخی رهبران فرقه‌های استعماری مانند تئوسوفی از یوگا برای ترویج ایده‌های خاص خود استفاده کردند.
یاما در یوگا: اصول و تغییرات آن
یاما یکی از مراحل یوگای هشت‌گانه است که شامل پنج اصل اخلاقی برای کنترل رفتار فردی و اجتماعی می‌شود.اما اهدافی پشت آن نهفته است. این اصول عبارتند از:
– آهیمسا (Ahimsa) – پرهیز از خشونت
– ساتیا (Satya) – صداقت
– آستیا (Asteya) – عدم دزدی
– براهماچاریا (Brahmacharya) – خویشتن‌داری
– آپاریگراها (Aparigraha) – عدم وابستگی
خودشناسی در یوگا:
در یوگا، خودشناسی به عنوان یکی از مراحل رشد معنوی مطرح می‌شود.پس یوگا ورزش نیست. اصطلاح سوادهایا (Swadhyaya) به مطالعه و مشاهده نفس خویش اشاره دارد که در نهایت به اتحاد با الوهیت (شرک) منجر می‌شود. این مفهوم در یوگا سوترا، فصل ۲، بند ۴۴ آمده است و به نوعی خودخدا انگاری را از طریق شناخت درونی مطرح می‌کند.
نقد این روند:
1. تغییرات اعمال‌شده توسط قدرت‌های سیاسی آن را به ابزاری برای کنترل اجتماعی تبدیل کرده است.
2. برخی گروه‌ها از اصول یوگا برای تضعیف روحیه مقاومت استفاده کرده‌اند. این مسئله نشان می‌دهد که یوگا، به جای کمک به افراد برای تقویت اراده به ابزاری برای پذیرش ظلم تبدیل شده است
3.جوامع باید آگاه باشند که یوگا به عنوان ابزاری برای سرکوب اعتراضات و پذیرش شرایط ناعادلانه مورد استفاده قرار می گیرد.
یوگا در برخی جوامع به ابزاری برای پذیرش ظلم و تسلیم‌پذیری تبدیل شده است.
در واقع این روش یعنی اینکه هر کسی هر ظلمی کرد باید خودت را مقصر بدانی و نباید اعتراضی داشته باشید.
نویسنده: زینب کریمی
