یوگا، علاوه بر تمرینات جسمانی، شامل مجموعه‌ای از روش‌های پاکسازی است که در سنت‌های باستانی هند به عنوان بخشی از آماده‌سازی ذهن و بدن برای تمرینات معنوی مطرح شده‌اند. این روش‌ها که تحت عنوان شات‌کارما شناخته می‌شوند، شامل مواردی مانند:
– نوشیدن چند لیوان آب نمک و سپس استفراغ کردن آن برای پاکسازی معده.
– کشیدن آب به داخل راست روده از طریق مقعد و سپس تخلیه آن به عنوان نوعی شست‌وشوی داخلی.
– استفاده از نخ یا آب برای نظافت بینی که از یک سوراخ وارد شده و از سوراخ دیگر خارج می‌شود.
– خیره شدن به شعله شمع بدون پلک زدن تا جاری شدن اشک که به تمرکز ذهنی کمک می‌کند.
– چرخاندن عضلات شکم به شکلی خاص برای تحریک دستگاه گوارش.
– تنفس عمیق و ضربتی که به افزایش انرژی و تمرکز کمک می‌کند.
نقد این روش‌ها:
۱. عدم تطابق با مفهوم رایج نظافت:
در فرهنگ عمومی، نظافت به معنای پاکیزگی جسمانی، رعایت بهداشت فردی و جلوگیری از بیماری‌هاست. اما برخی از این روش‌ها، مانند استفراغ عمدی یا کشیدن آب به داخل راست روده، بیشتر به عنوان تکنیک‌های خاصی برای آماده‌سازی بدن در یوگا مطرح شده‌اند و ارتباط مستقیمی با مفهوم رایج نظافت ندارند.
۲. خطرات بهداشتی:
برخی از این روش‌ها، اگر بدون نظارت و آگاهی انجام شوند، می‌توانند به سلامت فرد آسیب بزنند. برای مثال، استفراغ مکرر ممکن است به مخاط معده آسیب برساند، یا کشیدن آب به داخل راست ممکن است خطر عفونت را افزایش دهد.
۳. عدم ضرورت در زندگی روزمره:
این تکنیک‌ها برای تمرینات خاص یوگا طراحی شده‌اند و در زندگی روزمره نیازی به انجام آن‌ها نیست. نظافت واقعی شامل رعایت بهداشت عمومی، شست‌وشوی بدن، تغذیه سالم و جلوگیری از عوامل بیماری‌زا است.
در مجموع، این روش‌ها بخشی از سنت‌های یوگا هستند، اما نمی‌توان آن‌ها را معادل نظافت عمومی دانست. رعایت بهداشت فردی و استفاده از روش‌های علمی و پزشکی برای حفظ سلامت، همچنان بهترین راهکار برای پاکیزگی و سلامت بدن است.
نویسنده: زینب کریمی
