منابع بهایی در فضای مجازی بعد از مرگ فاضل غیبی نویسنده بهایی ساکن آلمان، بخش هایی از کتاب وی به نام «رگ تاک گفتاری درباره نقش دین در تاریخ اجتماعی ایران (یک جلدی – بازبینی شده)» را منتشر کرده اند که تا کنون( ۲۴ شهریور )۱۴۰۴ تا شماره ۹۲ منتشر شده است.
استاد حجت الاسلام روزبهانی مدیر موسسه معراج اندیشه پاسخی را به مطالب مطرح شده در این کتاب داده اند که در این نوشتار تقدیم می شود
پاسخ به ادعاهای فاضل غیبی در کتاب “رگ تاک”
فاضل غیبی در کتاب “رگ تاک” (که به عنوان یک متن انتقادی از نقش دین، به ویژه شیعه، در تاریخ ایران نوشته شده) ادعاهای متعددی مطرح می‌کند که از دیدگاه شیعیان، اغلب تحریف‌شده، نادرست یا بر پایه پیش‌داوری‌های غیرعلمی هستند. من ادعاهای کلیدی او را بر اساس متن سند استخراج کرده‌ام و برای هر کدام، پاسخی بر پایه منابع معتبر شیعی (مانند اصول کافی، قرآن، احادیث امامان شیعه، و منابع تاریخی مانند ویکی‌شیعه یا کتاب‌های فرقه‌شناسی شیعی) ارائه می‌دهم. این پاسخ‌ها بر اساس جستجوی منابع معتبر شیعی تدوین شده و هدف، روشن‌سازی است نه جدال. منابع شیعی معمولاً تأکید دارند که تشیع ریشه در آموزه‌های پیامبر اسلام (ص) و امام علی (ع) دارد و ادعاهای غیبی را به عنوان تحریف تاریخ رد می‌کنند.
۱. ادعا: تشیع منشأ ایرانی ندارد و کاملاً عرب‌محور است (صفحات ۸۶-۸۷ سند)
او می‌گوید شیعیان اولیه عرب بودند، نه ایرانی، و تشیع جناح افراطی اعراب برای قدرت‌طلبی بود. منشأ ایرانی تشیع را “فرضیۀ نادرست” می‌داند و به نقل از پطروشفسکی اشاره می‌کند.
منابع شیعی مانند ویکی‌شیعه و کتاب “تاریخ تشیع” تأکید دارند که تشیع ریشه در آموزه‌های پیامبر اسلام (ص) دارد و از عرب‌ها (پیروان علی بن ابی‌طالب) آغاز شد، اما گسترش آن در ایران طبیعی و بر پایه گرایش ایرانیان به اسلام بود. حدیث “ثقلین” (پیامبر: “انی تارک فیکم الثقلین کتاب الله وعترتی اهل بیتی”) در اصول کافی (کتاب معتبر شیعی) نشان‌دهنده ریشه اسلامی تشیع است و نه صرفاً عرب‌محور. ایرانیان نه به زور، بلکه با درک عمیق اسلام گرویدند (مانند نقل در “مسلمان و شیعه شدن ایرانیان” از ویکی‌پرسش). ادعای “افراطی بودن” رد می‌شود زیرا تشیع بر عدل و امامت تأکید دارد، نه قدرت‌طلبی.
۲. ادعا: اسلام پرتناقض و فاقد منطق ارسطویی است (صفحات ۸۲ سند)
اسلام را “مردابی” پرتناقض می‌داند که حتی مفاهیم مانند خدا، بهشت و جهنم در قرآن بدون تناقض توصیف نشده‌اند. می‌گوید اسلام پیش از منطق یونانی است و غیرقابل تحلیل عقیدتی.
منابع شیعی مانند “بازپژوهشی تحریف‌ناپذیری قرآن” (از آیت‌الله فاضل لنکرانی) تأکید دارند که قرآن عاری از تناقض است و هر ظاهری تناقض با تفسیر حل می‌شود (مانند آیه ۷۹ نساء: “هر چه از انواع نیکویی‌ها بتو رسد از جانب خداست و هر بدی رسد از نفس تو است” که به اختیار انسان اشاره دارد). اصول کافی احادیثی دارد که خدا را رحمن و رحیم توصیف می‌کند، اما صفات مانند غضب‌کننده را به عدالت الهی نسبت می‌دهد، نه تناقض. شیعیان مانند شیخ محمدحسین آل کاشف الغطاء در “اصل الشیعه و اصولها” می‌گویند اسلام با عقل سازگار است و تناقضات ادعایی از عدم درک صحیح ناشی می‌شود. پیشگویی‌های قرآن (مانند جنگ بدر در “حقایق ثابت و خلل‌ناپذیر در قرآن”) نشان‌دهنده انسجام آن است.
۳. تفکر شیعی منجر به روان‌پریشی (مکانیسم گناه-توبه) و فلج اجتماعی می‌شود (صفحات ۸۳-۸۹ سند)
این جمله از غیبی بخشی از نقد کلی او به شیعه است که آن را عامل عقب‌ماندگی و روان‌پریشی می‌داند. او با استفاده از مثال‌های تاریخی نادرست (مانند هارون‌الرشید و تیمور) و نقل از کسروی، سعی در اثبات خودکامگی شیعه دارد. اما منابع شیعی (اصول کافی، قرآن، و تحلیل‌های معاصر) نشان می‌دهند که توبه در شیعه رهایی‌بخش است، نه فلج‌کننده؛ شیعه به علم و پیشرفت کمک کرده؛ و تأکید بر امامت و عاشورا، افراد را به کنش اجتماعی و اخلاقی تشویق می‌کند، نه به مرگ فکری. ادعای غیبی به دلیل پیش‌داوری بهایی و خطاهای تاریخی، از دیدگاه شیعی نادرست است.
۴. شیعه خون‌آلودترین فرقه است و منجر به کشاکش‌های فرقه‌ای خونین شده (صفحات ۸۶-۸۷ سند)
شیعه با ۱۸۰ فرقه در صوفیه، خون‌آلودترین کشاکش‌ها را دارد (مثال: نزاع بغداد ۴۴۵ ق). فرقه‌گرایی را سرمایه شیعه برای غفلت از فشار خودکامگی می‌داند.
کتاب‌های تاریخی شیعی مانند “فرق الشیعه” نوبختی (کهن‌ترین منبع فرقه‌شناسی شیعی) فرقه‌ها را سه اصلی (زیدیه، کیسانیه، امامیه) می‌داند و اختلافات را به عوامل خارجی (مانند خلفای عباسی) نسبت می‌دهد، نه ذاتی شیعه. ویکی‌شیعه و “شناختنامه منابع کهن فرقه‌های اسلامی” کشاکش‌ها را مظلومیت شیعه (مانند قتل زنان و کودکان در تاریخ) توصیف می‌کنند، نه خون‌آلود بودن ذاتی. منابع مانند “موقعیت شیعه در عصر شیخ مفید” تأکید دارند که فرقه‌گرایی از فشارهای تاریخی ناشی شده و شیعه بر وحدت امامت تکیه دارد.
۵. روشنفکران ایرانی دوگانه‌اند و اسلام را نگون‌بختی تاریخی می‌دانند اما نمی‌توانند نفی کنند (صفحات ۸۳-۸۵ سند)
روشنفکرانی مانند شفا و هویدا اسلام را نکبت می‌دانند اما به “اسلام راستین” آرزو دارند؛ این دوگانگی علت درماندگی ایران است.
منابع شیعی مانند “نقدی بر اندیشه جابری درباره شیعه” (از مطالعات شیعی) ادعاهای مشابه را رد می‌کنند و تشیع را عقلانی و سازگار با پیشرفت می‌دانند. کتاب “اصل الشیعه و اصولها” اصول دین شیعه را بر پایه عقل توصیف می‌کند. شیعیان این ادعا را پیش‌داوری می‌دانند زیرا بسیاری روشنفکران شیعه (مانند مطهری) اسلام را راه رهایی می‌بینند، نه نکبت. نقد مستقیم کتاب غیبی در منابع شیعی کمتر است، اما دیدگاه کلی (مانند در “فراسوی سیاست”) کتاب را تلاش برای تحریف هویت شیعی می‌داند.
در نهایت، منابع شیعی کتاب غیبی را به عنوان یک متن بهایی‌محور (با پیش‌داوری علیه شیعه) نقد می‌کنند و تأکید دارند که تشیع بر عدالت، عقل و رهایی انسانی تکیه دارد، نه اضمحلال.
