ادعای غیرعلمی آقای اشکان حریت، که مدعی هستند واژه «بشر» از ریشه «شَر» (به معنای بدی و شرارت) گرفته شده و بنابراین گناه در ذات انسان است، باید به صراحت اعلام کرد که این ادعا کاملاً با دانش زبانشناسی و ریشهشناسی عربی و نیز با کاربرد این واژه در متون دینی، به ویژه قرآن کریم، در تضاد است.
بر اساس منابع معتبر زبان عربی، از جمله «مفردات راغب اصفهانی»، واژه «بشر» به انسان گفته میشود زیرا پوستی عریان و نمایان دارد که از مو و پشم فراوان پوشیده نشده است. این واژه بر ظاهر فیزیکی و جسمانی انسان دلالت دارد و هیچ ارتباطی از نظر ریشهشناسی با «شَر» و شرارت ندارد. (مفردات ألفاظ القرآن، اثر راغب اصفهانی، صفحه ۱۱۷)
قرآن کریم نیز در آیات متعددی این واژه را دقیقاً در همین معنای خنثی و توصیفی به کار برده است؛ به عنوان نمونه:
۱. «وَهُوَ الَّذِی خَلَقَ مِنَ الْمَاءِ بَشَرًا…» (سوره فرقان، آیه ۵۴) «و اوست که از آب [نطفه] انسانی آفرید…»
۲. «إِنِّی خَالِقٌ بَشَرًا مِن طِینٍ» (سوره ص، آیه ۷۱) «من بشری از گِل میآفرینم.»
در این آیات، «بشر» صرفاً به معنای موجودی از جنس انسان و اشاره به جنبه مادی و جسمانی اوست. حتی در جایی که پیامبر اسلام (ص) خطاب به مردم میفرماید: «قُلْ إِنَّمَا أَنَا بَشَرٌ مِثْلُکُمْ» (بگو: من فقط بشری مثل شما هستم) (سوره کهف، آیه ۱۱۰)، این عبارت بر جنبه مشترک و فیزیکی انسانیت پیامبر با دیگران تأکید دارد. اما قرآن بلافاصله وجه تمایز و برتری را که جنبه روحانی و الهی است بیان میکند: «…یُوحَىٰ إِلَیَّ» (… [ولی] به من وحی میشود).
نتیجهگیری: ادعای ربط دادن واژه «بشر» به «شَر» و استنباط ذاتی بودن گناه از آن، فاقد کوچکترین پشتوانه علمی، زبانشناختی و دینی است. چنین تفسیرهای سطحی و نادرست، تنها نشان از بیسوادی گوینده در حوزههای تخصصی مانند زبانشناسی تاریخی، علوم قرآنی و تفسیر دارد. آقای اشکان حریت با طرح این ادعای بیپایه، نه تنها به فهم عمومی آسیب میزند، بلکه اعتبار علمی خود را به چالش میکشد.
سید علی طواف زاده