در دنیای امروز، افزایش مصرف‌گرایی و رقابت‌های اجتماعی موجب شده است که بسیاری از گزاره‌های شبه‌معنوی به یک صنعت پرسود تبدیل شوند. در این میان، برخی سودجویان با بهره‌گیری از روان‌شناسی تأثیرگذاری و تکنیک‌های بازاریابی، افراد جویای معنویت را به سمت باورهای خرافی سوق می‌دهند. سمینارها، همایش‌های ظاهراً علمی و فضای مجازی، به‌ویژه اینستاگرام، بستر مناسبی برای این نوع فعالیت‌ها هستند.
یکی از نمونه‌های این خرافات، آسترولوژی یا پیشگویی است. برخی افراد مدعی هستند که از طریق ستاره‌شناسی می‌توان رخدادهای آینده را پیش‌بینی کرد، اما این ادعا فاقد پایه علمی است. آسترولوژی دانشی ناقص محسوب می‌شود و حتی اگر برخی از اصول آن را بدانیم، نبود داده‌های کافی مانع از نتیجه‌گیری دقیق می‌شود. برخی از مدعیان این حوزه، با تحلیل اطلاعات تاریخی یا حتی ارتباط با شیاطین، تلاش می‌کنند پیش‌بینی‌های خود را معتبر جلوه دهند. با این حال، بسیاری از این پیش‌بینی‌ها کلی‌گویی‌هایی هستند که در هر شرایطی قابل تطبیق‌اند و موجب فریب مخاطبان می‌شوند.
نمونه دیگر، نسخه‌نویسان بی‌پایه اذکار هستند که در فضای مجازی برای هر مشکل، دعایی خاص پیشنهاد می‌دهند. اذکاری که فاقد منبع معتبر هستند، به‌ویژه مواردی که به زبان فارسی ارائه می‌شوند، قابل استناد نیستند. برخی از این افراد حتی تعداد و زمان خاصی را برای ذکرگویی تعیین می‌کنند و بدون پشتوانه علمی یا روایی، تأثیرات عجیب و غریبی برای آن‌ها مطرح می‌کنند. چنین اقداماتی نه‌تنها موجب تحریف آموزه‌های دینی می‌شود، بلکه جامعه را از تفکر عقلانی دور می‌سازد.
فنگ شویی نیز به‌عنوان یک باور شبه‌علمی رواج پیدا کرده است. این نظام اعتقادی که بر اساس فلسفه چین شکل گرفته، ادعا می‌کند که با چینش خاصی از عناصر مانند آب، آتش، خاک، فلز و چوب، می‌توان انرژی‌های محیط را تغییر داد. با این حال، چرخه‌های فنگ شویی هیچ‌گاه از نظر علمی آزموده نشده‌اند و هیچ مقاله معتبر یا تحقیقی وجود ندارد که اثبات کند قرارگیری اشیاء در کنار یکدیگر تأثیر واقعی بر انرژی یا احساسات افراد دارد. برخی از مروجان فنگ شویی، افراد را به خرید مجسمه‌هایی مانند قورباغه، لاک‌پشت و درنا ترغیب می‌کنند و آن‌ها را نمادهایی از نیروهای خاص معرفی می‌کنند، در حالی که چنین رویکردی بیشتر به یک نوع بت‌پرستی مدرن شباهت دارد تا یک سبک زندگی واقعی.
در نهایت، خرافات ریشه در نیازهای معنوی انسان دارد و در صورت عدم تأمین صحیح این نیاز، افراد ممکن است به باورهای نادرست روی آورند. ازاین‌رو، وحی و سنت بهترین معیار برای سنجش صحت و سقم این عقاید هستند. شریعت حقه محمدی راهی روشن برای جلوگیری از انحرافات فکری و معنوی ارائه می‌دهد و می‌تواند افراد را از خرافات و باورهای بی‌پایه دور نگه دارد.
نویسنده: محمد کاظم زاده
