دالایی لاما، رهبر معنوی بوداییان تبتی و برنده جایزه صلح نوبل، در آستانه ۹۰ سالگی قرار دارد. او اخیراً اعلام کرده که پس از مرگش، جانشینی خواهد داشت که توسط بنیاد گاندن فودرانگ شناسایی خواهد شد. بی‌بی‌سی فارسی طی یادداشتی به بررسی ابعاد مختلف این موضوع، از جمله اختلاف نظرها با دولت چین بر سر جانشینی آینده دالایی لاما پرداخته است. لازم به ذکر است که محتوای این گزارش صرفاً بازتاب‌دهنده دیدگاه‌های بی‌بی‌سی فارسی به‌عنوان ارگان رسمی پرپاگاندای حکومت امپریالیستی بریتانیای کبیر است و سایت سراب حقیقت هیچ موضعی در تأیید یا رد این دیدگاه‌ها ندارد. این مطلب صرفاً به عنوان انعکاس اخبار مرتبط با دالایی لاما منتشر می‌شود و بیانگر نظرات سایت سراب حقیقت در مورد آینده رهبری معنوی تبت نیست. در ادامه گزارش بی‌بی‌سی فارسی را می‌خوانید:
دالایی لاما، رهبر معنوی تبت، که روز یکشنبه، ششم ژوئیه ۹۰ ساله می‌شود، تأیید کرده پس از مرگش جانشینی خواهد داشت.
او تأکید کرده است که تنها بنیاد گاندن فودرانگ که خودش آن را بنیان گذاشته، صلاحیت شناسایی تناسخ آینده او را دارد.
چهاردهمین دالایی لاما این خبر مهم را که مدت‌ها منتظرش بودند، در دارامشالا واقع در شمال هند اعلام کرد. او به علت حاکمیت چین بر تبت، سال‌ها است که در تبعیدی طولانی‌مدت در دارامشالا زندگی می‌کند.
این بیانیه در واکنش به نگرانی‌ها درباره احتمال تلاش چین برای تحمیل نامزد دلخواه خود منتشر شد.
پکن در واکنش اعلام کرد که تناسخ دالایی لاما باید در داخل خاک چین پیدا شود و به تأیید دولت مرکزی برسد.
چین کمونیستی در سال ۱۹۵۱ تبت را به خاک خود ضمیمه کرد و دالایی لاما را جدایی‌طلب تلقی می‌کند.
دالایی لاما کیست؟
گفته می‌شود دالایی لاما تجسم قدیس نگهبان تبت به نام آوالو کیتشورا یا چنرزیگ است.
همانند هندوها و جِین‌ها، بودایی‌ها باور دارند که هر انسانی پس از مرگ دوباره متولد می‌شود. در سنت تبتی، کسانی که به درجات بالای معنوی رسیده‌اند می‌توانند زمان و مکان تولد دوباره خود را انتخاب کنند.
دالایی لامای کنونی در ۶ ژوئیه ۱۹۳۵ در خانواده‌ای فقیر از کشاورزان شمال‌شرقی تبت به دنیا آمد. در دو سالگی به عنوان تناسخ دالایی لامای سیزدهم شناخته شد.
دکتر توپتن جینپا می‌گوید: «تبتی‌ها باور دارند که روح یکسان دالایی لاما بارها و بارها از نو زاده می‌شود.»
دکتر جینپا، که پیشتر راهب بوده و بالاترین درجه الهیات آیین بودایی تبتی را دارد، از سال ۱۹۸۵ مترجم رسمی دالایی لاما بوده است.
او می‌گوید هرچند بر اساس باورهای سنتی، همه دالایی لاماها تداوم یک روح واحد هستند، اما به نظر نمی‌رسد که دالایی لامای فعلی این موضوع را به صورت تحت‌اللفظی پذیرفته باشد.
دکتر جینپا در گفتگو با بی‌بی‌سی گفته است: «چندین بار از خود ایشان شنیده‌ام که لزوماً باور ندارد همه چهارده دالایی لاما یک شخص واحد باشند، اما همه کسانی که در این سلسله قرار دارند، به نوعی با دودمان دالایی لاماها مرتبط خواهند بود.»
آیین بودایی قدمتی بیش از دو هزار و پانصد سال دارد، اما نهاد دالایی لاما نسبتا جدیدتر است.
پروفسور مارتین ای. میلز، مدیر مرکز مطالعات هیمالیا در دانشگاه ابردین اسکاتلند، می‌گوید: «گرچه گدون دروپا، متولد سال ۱۳۹۱ میلادی، بعدها به عنوان نخستین دالایی لاما شناخته شد، اما مفهوم تناسخ معلم بودایی که اموال و شاگردان پیشینیان خود را به ارث می‌برد، قدمتی طولانی‌تر دارد.»
او می‌افزاید: «این مفهوم دست‌کم به ۳۰۰ سال پیشتر از آن بازمی‌گردد.»
دالایی لاما چگونه انتخاب می‌شود؟
دکتر جینپا توضیح می‌دهد: «فرایند انتخاب دالایی لاما بسیار دقیق و سخت‌گیرانه، پیچیده و مفصل است.»
شناسایی فرد مورد نظر ممکن است سال‌ها طول بکشد؛ برای نمونه، در مورد چهاردهمین تناسخ دالایی لاما این فرایند چهار سال به طول انجامید.
راهبان بلندپایه جست‌وجوی پسری را آغاز می‌کنند که تقریباً هم‌زمان با مرگ دالایی لامای پیشین به دنیا آمده است و در این جست‌وجو از نشانه‌ها و سرنخ‌های مختلف راهنمایی می‌گیرند.
مثلاً ممکن است یکی از راهبان در خواب نشانه‌هایی درباره هویت آن پسر ببیند یا جهت دود مراسم سوزاندن جنازه دالایی لامای پیشین را به عنوان نشانه‌ای برای محل تولد دوباره در نظر بگیرند.
پس از یافتن مکان کودک، او را با اقلام و اشیای مختلفی روبه‌رو می‌کنند. اگر پسر بتواند وسایل متعلق به دالایی لامای قبلی را به درستی تشخیص دهد، راهبان این را نشانه خوبی از تناسخ می‌دانند.
وقتی راهبان ارشد قانع شوند، پسر انتخاب شده و سال‌ها آموزش‌های مذهبی می‌بیند و به مطالعه الهیات می‌پردازد.
تا امروز فقط دو دالایی لاما بیرون از تبت متولد شده‌اند: یکی در مغولستان و دیگری در شمال‌شرق هند.
سلطه چین
چین در سال ۱۹۵۰ برای تحکیم ادعای مالکیت خود بر تبت، هزاران نیروی نظامی به این منطقه فرستاد. در سال ۱۹۵۹، پس از شکست قیام ضدچینی، دالایی لاما از تبت گریخت و دولتی در تبعید در هند تشکیل داد.
هرچند دالایی لاما از رهبری دولت در تبعید کنار رفت، اما همچنان یکی از نمادهای اصلی مخالفت با سلطه پکن به شمار می‌رود.
دالایی لاما پیشتر اعلام کرده که تناسخ بعدی‌اش در خارج از تبت روی خواهد داد؛ تصمیمی که واکنشی عملی به شرایط کنونی تبت تحت کنترل چین محسوب می‌شود.
دولت چین دالایی لاما را یک تبعیدی سیاسی می‌داند که «زیر لوای مذهب، دست به فعالیت‌های تجزیه‌طلبانه ضد چین می‌زند».
در سال ۲۰۰۷، دولت چین دستورالعملی با عنوان «تدابیر مدیریت تناسخ بوداهای زنده در بودیسم تبتی» صادر کرد که ظاهراً با هدف کنترل روند انتخاب دالایی لامای بعدی تدوین شده بود.
سازمان‌های حقوق بشر مدت‌هاست نسبت به مداخلات ادعایی چین در امور تبت ابراز نگرانی کرده‌اند.
سارا بروکس، مدیر بخش چین در سازمان عفو بین‌الملل، در بیانیه‌ای گفت: «مقام‌های چینی باید فوراً مداخله سیاسی در مناسک دینی تبتی را متوقف کنند و استفاده از جانشینی مذهبی به‌عنوان ابزاری برای کنترل و اجبار را کنار بگذارند.»
فشار بر تبت
شهروندان معمولی در تبت ممکن است تنها به‌خاطر صحبت با خبرنگاران خارجی یا نشان دادن تصویری از دالایی لاما به زندان بیفتند.
بی‌بی‌سی با کمک یک فعال تبتی مقیم هند توانست با دو راهب در تبت و یک بودایی گفت‌وگو کند.
این افراد می‌گویند مقامات چینی تدابیری را برای ممانعت از برگزاری هر گونه جشن تولد دالایی لاما اتخاذ کرده‌اند.
یک مرد میانسال از منطقه آمدو که نخواست نامش گفته شود، گفت: «در روستای ما دو جلسه برگزار شد که در آنها به دالایی لاما توهین کردند و به همه هشدار جدی دادند و تهدید به پیامدهای جدی کردند.»
او معتقد است که در آستانه سالگرد، شمار پلیس و نیروهای نظامی چین افزایش یافته است.
او می‌گوید: «احساس کردیم تعداد سربازها در داخل و اطراف صومعه بیشتر شده است.»
او معتقد است که سانسور در چین باعث شده است برخی افراد، به‌ویژه جوان‌ترها، دیگر ارتباط نزدیکی با دالایی لاما احساس نکنند.
«بسیاری از جوانان هرگز او را ندیده‌اند. جالب اینجاست که اسم او را تنها در اسناد تبلیغاتی دولت چین می‌شنوند.»
«با وجود نظارت شدید چین بر صومعه‌ها، برخی همچنان آگاهانه انتخاب می‌کنند که راهب شوند، ردای مشخص و قابل‌تشخیص بپوشند و این هویت را علناً نشان دهند.»
«تعداد کمتر راهبان تازه‌کار»
تسرینگ (که نامش را تغییر داده‌ایم) می‌گوید: «به خواست پدر و مادرم خیلی زود راهب شدم.»
او ۴۶ ساله و اهل چنگدو در استان سیچوآن چین است و در هفت‌سالگی راهب شده است.
محدودیت‌های تازه‌ای که از سوی چین اعمال شده، افراد را ملزم می‌کند برای راهب شدن تا رسیدن به هجده‌سالگی صبر کنند. این موضوع باعث شده شمار راهبان در صومعه‌ها کاهش یابد.
او می‌گوید: «تعداد راهبان تازه‌وارد در صومعه کم و کمتر می‌شود. امسال فقط سه راهب تازه‌وارد به صومعه من آمدند و مثل قبل، کودکان کمتری از روستاها و شهرهای دیگر برای تحصیل و عبادت به صومعه می‌آیند.»
تسِرینگ می‌گوید مزایای اقتصادی حاکمیت چین به بهای نابودی فرهنگ به دست آمده است.
او می‌گوید: «وقتی کودک بودم، تأمین غذا برایم سخت بود و گاهی مجبور بودیم در صومعه غذای بی‌کیفیت بخوریم. اما بعدها زندگی آسان‌تر شد، امکانات حمل‌ونقل به‌طور چشمگیری بهتر شد و آموزش به طور کلی پیشرفت کرد.»
اما اضافه می‌کند: «به نظر می‌آید که استفاده از زبان تبتی روزبه‌روز کمتر می‌شود.»
راهب دیگری از منطقه آمدو می‌گوید: «تغییرات زیادی می‌بینم، اما سخت است آن را توسعه بنامیم.»
«به نظر من، زبان و خط تبتی تنها به واسطه آیین بودایی حفظ شده‌اند.»
«دالایی لامای بعدی»
دالایی لامای چهاردهم بر این باور است که نهاد ۶۰۰ ساله جایگاه او باید حفظ و پاسداری شود.
برای ممانعت از دخالت چین در تعیین جانشینانش، او پیشاپیش به پیروانش گفته است که در آینده جانشینان منصوب‌شده از سوی چین را نپذیرند.
دکتر جینپا می‌گوید: «مردم از ترس جانشان رفتار محترمانه‌ای خواهند داشت اما دالایی لامایی را که دولت چین منصوب کند، به رسمیت نخواهند شناخت.»
او می‌افزاید: «چین ممکن است از نظر فیزیکی مردم را کنترل کند، اما نمی‌تواند دل و ذهن تبتی‌ها را به دست آورد.»
پکن همچنان تلاش می‌کند این باور را القا کند که «رعایا و بردگان» را آزاد کرده و تبت را از یک حکومت دینی واپس‌گرا به مسیر مدرن‌سازی هدایت کرده است.
اما پیروان دالایی لاما همچنان تلاش خواهند کرد تا رهبری آیین بودایی تبتی را از نفوذ و سلطه چین مصون نگه دارند.
