در تحلیلی جدید که اخیراً توسط ایوب کارا، وزیر پیشین ارتباطات اسرائیل، در نشریه (JNS) منتشر شد، چشمانداز پیوستن آذربایجان و قزاقستان به پیمان ابراهیم و تعمیق روابط آنها با اسرائیل و ایالات متحده بررسی شده است. این مقاله با عنوان “آذربایجان، قزاقستان و عادیسازی” ابعاد گستردهای از این حرکت احتمالی را روشن میکند.
به گفته ایوب کارا، هر دو کشور مسلماننشین آذربایجان و قزاقستان، هماکنون روابط باز و فعالی با اسرائیل دارند و پتانسیل تبدیل شدن به اعضای بعدی روند عادیسازی را دارا هستند. این همکاریها تنها به روابط دیپلماتیک محدود نمیشود:
قزاقستان از فناوریهای کشاورزی، پزشکی، تأسیسات آب شیرینکن و سامانههای تسلیحاتی اسرائیل بهرهمند میشود.
آذربایجان نیز روابط بسیار نزدیکی با اسرائیل دارد که شامل همکاریهای دفاعی و ارتباطاتی میشود.
هر دو کشور نقش حیاتی در تأمین منابع انرژی (نفت و گاز) اسرائیل ایفا میکنند.
کارا تأکید میکند که پیوستن به پیمان ابراهیم میتواند دسترسی آذربایجان و قزاقستان به فناوریهای پیشرفته اسرائیل و آمریکا را گسترش داده و جایگاه آنها را در محیط پیچیده منطقهای تقویت کند. با توجه به موقعیت جغرافیایی این دو کشور (آذربایجان هممرز با ایران و روسیه؛ قزاقستان هممرز با روسیه و چین و تحت تأثیر غیرمستقیم ایران)، این اقدام میتواند:
آذربایجان را در برابر فعالیتهای خرابکارانه ایران (مانند حمایت از ارمنستان، مسلح کردن گروههای افراطی و توطئههای تروریستی) تقویت کند و به عنوان یک عامل بازدارنده عمل نماید.
از دیدگاه آمریکا، مشارکت آذربایجان فرصتهای جدیدی برای مهار ایران، به ویژه از طریق نفوذ بر جمعیت بزرگ آذریزبان شمال غرب ایران، ایجاد میکند.
قزاقستان را در کاهش وابستگی به چین و روسیه یاری دهد و با توسعه مسیرهای صادراتی جایگزین مانند “کریدور میانی” (از طریق دریای خزر و آذربایجان به اروپا)، امنیت انرژی اروپا را تقویت کند.
یکی از نکات کلیدی دیگر در تحلیل کارا، “فاکتور ترک” است. با توجه به تلاشهای فشرده آذربایجان و قزاقستان برای ایجاد ائتلافی از کشورهای ترکزبان (از ترکیه تا قرقیزستان)، پیوستن این دو کشور به پیمان ابراهیم میتواند:
دیگر کشورهای ترکزبان منطقه را نیز به سمت عادیسازی روابط با اسرائیل سوق دهد.
موقعیت اسرائیل را در جهان اسلام تقویت کرده و راه را برای همکاری نزدیکتر با ترکیه و آسیای مرکزی هموار کند.
ایوب کارا در نهایت پیوستن آذربایجان و قزاقستان به پیمان ابراهیم را حرکتی برد-برد توصیف میکند:
اسرائیل متحدان جدیدی به دست میآورد.
آمریکا شرکای استراتژیک در اوراسیا پیدا میکند.
اروپا از تنوعبخشی به منابع انرژی سود میبرد.
کشورهای آسیای مرکزی مزایای تکنولوژیکی و دیپلماتیک قابل توجهی کسب میکنند.
کارا در پایان از همه طرفها میخواهد که این فرصت را از دست ندهند، زیرا میتواند نقطه عطفی برای کل منطقه باشد.