در پی اصلاح قانون اساسی ازبکستان در مه ۲۰۲۳ و تأکید رسمی بر سکولار بودن نظام سیاسی این کشور، تشکیلات جهانی بهائیت تلاش رسانه‌ای جدیدی را برای نشان دادن این تغییر به عنوان بستری برای نقش‌آفرینی مثبت دین در توسعه اجتماعی آغاز کرده است. در گزارشی که در تاریخ ۲۶ تیر ۱۴۰۴ توسط سرویس خبری تشکیلات بهائی (BWNS) منتشر شد، ازبکستان به عنوان الگویی نوین برای تلاقی سکولاریسم و معنویت در نظام حکمرانی معرفی شده است.
بر اساس این گزارش، نمایندگان بهائیان ازبکستان با برگزاری گردهمایی‌هایی با موضوع «نقش دین در دولت سکولار»، تلاش کردند تا اصلاحات قانون اساسی را فرصتی برای ارتقاء مشارکت ادیان در مسائل اجتماعی معرفی کنند. تشکیلات بهائی، در چارچوب روایت خاص خود، مدعی شد که بازنگری در جایگاه دین در فضای سکولار ازبکستان، مسیر را برای گفت‌وگو، همکاری، و افزایش آگاهی میان گروه‌های مذهبی، دولتی و مدنی هموار کرده است.
این جریان در گزارشی که در وب‌سایت رسمی تشکیلات بهائی منتشر شده، اصلاح قانون اساسی ازبکستان را نه به مثابه محدودسازی دین، بلکه به عنوان بستری برای بازاندیشی در رابطه دین و دولت توصیف کرده است. نمایندگان این تشکیلات در جلسه‌ای در فوریه ۲۰۲۵ در مجلس قانون‌گذاری ازبکستان نیز شرکت داشتند که در آن، قانون جدید آزادی وجدان و سیاست‌های مذهبی دولت مورد بحث قرار گرفت.
فرخ رسول‌اف، نماینده دفتر روابط عمومی بهائیان ازبکستان، در اظهاراتی کلیدی، بر ضرورت تعریف دوباره نقش نهادهای دینی تأکید کرده و از این فرآیند به عنوان حرکتی از نهادهای آیین‌محور به سمت بازیگران فعال توسعه اجتماعی یاد کرده است. او همچنین مشارکت دینی را نه در قالب نفوذ سیاسی، بلکه در قالب تزریق اصول اخلاقی و معنوی در جامعه مدنی توجیه کرده است.
از منظر بهائیان، مسئله اصلی این نیست که دین در حکومت نقش داشته باشد یا نه، بلکه این است که چگونه می‌توان از آموزه‌های معنوی برای رسیدن به “جامعه‌ای بالغ” بهره برد؛ جامعه‌ای که در آن اصولی همچون راستگویی، عدالت، احترام و برابری زن و مرد به عنوان مبانی مشترک، بستر همزیستی و همکاری را فراهم کنند.
در چندین گردهمایی برگزارشده توسط دفتر بهائیان، از جمله درباره برابری جنسیتی، خانواده و اخلاق اجتماعی، این تشکیلات کوشید تا فضای معنوی خاص خود را در سطح گفتمان عمومی تزریق کند. گزارش‌ها حاکی از آن است که برخی از مشارکت‌کنندگان در ابتدا با شک و تردید در این جلسات حضور یافتند، اما بنا به روایت رسمی، در نهایت همگی به نقش مثبت ارزش‌های معنوی در حل مسائل اجتماعی اذعان کرده‌اند.
تاتیانا کلمیونوا از دفتر امور عمومی بهائیان، بحران مدرن هویت را زمینه‌ساز گسست اجتماعی دانسته و آموزه‌های بهائی را راهکاری برای ارائه هویتی معنوی، فراگیر و فراملی معرفی کرده است؛ هویتی که تنوع را نه تهدید، بلکه بستری برای وحدت اجتماعی تلقی می‌کند.
در این چارچوب، آموزش اخلاقی و معنوی از خانواده تا مدرسه و جامعه، به عنوان راهکار مقابله با افراط‌گرایی و چندپارگی ذهنی جوانان مطرح شده است. تشکیلات بهائی با تأکید بر تربیت نسلی که با صفاتی چون مهربانی، صداقت و احترام به تنوع پرورش می‌یابد، در تلاش است تا نقشی ایجابی در بازسازی اجتماعی از منظر دینی برای خود تعریف کند.
با این حال، این روایت در ظاهر معنویت‌محور، خوانشی خاص از نقش دین در جامعه ارائه می‌دهد که به گونه‌ای ضمنی در پی تطهیر سکولاریسم سخت‌گیرانه ازبکستان از اتهام دین‌ستیزی و تبدیل آن به شریک معنوی در بازسازی اجتماعی است. این تلاش رسانه‌ای، ضمن حمایت از چارچوب‌های رسمی حکمرانی، با ادعای «پیشرفت مشارکتی»، در صدد مشروعیت‌بخشی به نظم سکولار از طریق ابزارهای معنوی و اخلاقی است.
به نظر می‌رسد تشکیلات بهائی از فرصت ایجادشده توسط قانون جدید ازبکستان برای بازتعریف نقش خود در عرصه عمومی بهره گرفته و می‌کوشد تصویر تازه‌ای از تعامل دین و سکولاریسم در جهان پساایدئولوژیک ارائه دهد؛ تصویری که در آن، دین نه در تقابل با نظم سکولار، بلکه در خدمت تثبیت آن بازسازی می‌شود.
